ŻELAZO

Żelazo, jako jeden z kluczowych pierwiastków, odgrywa istotną rolę w naszym organizmie.

Żelazo jest niezbędne m.in. do produkcji hemoglobiny, białka odpowiedzialnego za transport tlenu we krwi, oraz do wielu innych procesów metabolicznych. Niedobór żelaza rozwija się stopniowo i w początkowej fazie może nie wywoływać wyraźnych objawów. Organizm mobilizuje swoje rezerwy i stara się nadrobić braki.

W praktyce, symptomy niedoboru żelaza mogą być subtelne i obejmują zmęczenie, osłabienie, bóle głowy, problemy z koncentracją czy bladość skóry. Osoba może odczuwać również zimne dłonie i stopy, co wynika z osłabionej cyrkulacji krwi. Z czasem, jeśli niedobór nie zostanie skorygowany, objawy te mogą nasilać się, a samopoczucie osoby pogarszać.

PRZYCZYNY NIEDOBORU

Przyczyny niedoboru żelaza są różnorodne – od niewłaściwej diety, ubogiej w produkty bogate w żelazo (jak czerwone mięso, zielone warzywa liściaste czy rośliny strączkowe), przez zaburzenia wchłaniania (zły stan mikrobioty jelitowej), po zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek, jak ma to miejsce w okresie ciąży, intensywnego wzrostu. Niedobór żelaza przekłada się też na osłabioną pracę tarczycy i konwersję jej hormonów, co rzutuje na wolny metabolizm.

Jeżeli niedobór żelaza trwa zbyt długo, organizm nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości hemoglobiny. To prowadzi do rozwoju anemii z niedoboru żelaza, która jest już stanem patologicznym. Hemoglobina to substancja, która przenosi tlen z płuc do tkanek. Gdy jej poziom spada, nasz organizm dosłownie „dusi się” – tkanki nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu, co powoduje znacznie poważniejsze objawy niż sam niedobór żelaza. Osoba z anemią może odczuwać skrajne zmęczenie, duszności, szybkie bicie serca (tachykardia), zawroty głowy, a nawet omdlenia. Skóra staje się bardzo blada, pojawiają się problemy z włosami i paznokciami (np. ich łamliwość), a także może dojść do zaburzeń apetytu. W skrajnych przypadkach, szczególnie u dzieci, anemia może prowadzić do opóźnień w rozwoju umysłowym i fizycznym.

PRZYSWAJALNOŚĆ ŻELAZA

Przyswajalność żelaza zależy od wielu czynników, zarówno tych wspomagających jego wchłanianie, jak i tych, które je hamują.

Jednym z najistotniejszych czynników przyswajania żelaza i innych składników odżywczych jest stan mikrobioty jelitowej, która odpowiada za regulację trawienia i biodostępności substancji oraz modulację odpornościową na poziomie jelit.

Bakterie mikrobiotyczne sprzyjające przyswajaniu żelaza to: Lactobacillus plantarum, Bifidobacteriaceae, Bifidobacteria.

Absorpcja zależy również od kluczowych elementów diety, które wpływają m.in. na proces produkcji czerwonych krwinek w szpiku kostnym (erytropoeza), który opowiada za regulację poziomu tlenu w krwi, do prawidłowego przebiegu tego procesu organizm potrzebuje wielu składników odżywczych, witamin i minerałów: Fe, B12, B9, B6, C, Cu, E, aminokwasu globuliny, A.

Składniki wspomagające przyswajanie żelaza:

Witamina C (kwas askorbinowy)

To jeden z najsilniejszych stymulantów przyswajania żelaza. Witamina C przekształca żelazo niehemowe (pochodzące z roślin) z trudno przyswajalnej formy (Fe³⁺) do formy lepiej wchłanialnej (Fe²⁺).

Kwas foliowy (witamina B9)

Choć nie wpływa bezpośrednio na wchłanianie żelaza, jest ważnym składnikiem, który wspiera produkcję czerwonych krwinek. W diecie znajdziemy go w warzywach liściastych, roślinach strączkowych czy owocach cytrusowych.