KWASY OMEGA-3

Kwasy tłuszczowe omega-3 należą do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. W przeciwieństwie do nasyconych kwasów tłuszczowych, nasz organizm nie może ich sam wytwarzać. Dlatego muszą być one dostarczane z zewnątrz, czyli z pożywieniem. Ponieważ są niezbędne dla naszego organizmu, nazywane są również niezbędnymi kwasami tłuszczowymi.

Istnieją różne rodzaje kwasów tłuszczowych omega-3. Różnią się one głównie budową chemiczną i naturalnym źródłem, z którego pochodzą.

Do najważniejszych kwasów tłuszczowych omega-3 należą:

  • kwas eikozapentaenowy (EPA)
  • kwas dokozaheksaenowy (DHA)
  • kwas alfa-linolenowy (ALA)

Omega-3 i omega-6 – równowaga to podstawa!

Nasz organizm potrzebuje kwasów tłuszczowych omega-3 oraz kwasów tłuszczowych omega-6. Chociaż oba kwasy tłuszczowe są bardzo podobne pod względem struktury chemicznej, działają one w sposób odwrotny. Podczas gdy kwasy tłuszczowe omega-3 redukują procesy zapalne w organizmie, kwasy omega-6 wspierają rozwój stanów zapalnych. Dlatego też nasz organizm potrzebuje równowagi pomiędzy kwasami tłuszczowymi omega-3 i omega-6.

Jeśli ci dwaj przeciwnicy nie są obecni w wyważonej ilości w naszym organizmie, wtedy może rozwinąć się cichy stan zapalny, który sprzyja niektórym chorobom. Stosunek poniżej 3:1 (omega-6 do omega-3) może być uważany za neutralny pod względem stanu zapalnego.

Nasze zmienione nawyki żywieniowe od lat 60-tych (spożywanie żywności przetworzonej przemysłowo, hodowla tuczących zwierząt, zwiększone wykorzystanie tanich olejów roślinnych itp) zmieniły znacznie stosunek omega-6/3 w sposób negatywny.

Na dzień dzisiejszy, w przeciętnej populacji, wynosi on około 15:1, co oznacza że spożywamy 15 razy więcej omega-6 niż omega-3! Młodzi ludzie poniżej 25 roku życia mają nawet średnią wartość na poziomie 25:1. Gdy przyjrzeć się temu bliżej nie jest to zaskakujące. Ryby rzadko znajdują się w dzisiejszym menu, podczas gdy fast-foody, dania typu convenience oraz słodkie przekąski są bardzo popularne.

Ze względu na działanie pro-zapalne omega-6, ten niezrównoważony stosunek kwasów tłuszczowych może mieć szkodliwy wpływ na zdrowie. Eksperci uważają, że duża część chorób cywilizacyjnych, takich jak zawał serca i udary mózgu, ale także astma, reumatyzm i neurodermia, może być przypisana rozwojowi cichych stanów zapalnych, które są promowane przez nadmiar kwasów tłuszczowych omega-6.

KWASY OMEGA-3 POCHODZENIA MORSKIEGO, A ROŚLINNE OMEGA-3

Liczne badania potwierdzają pozytywny wpływ kwasów omega-3 EPA i DHA na zdrowie. Roślinne kwasy tłuszczowe omega-3 są dobrym uzupełnieniem morskich kwasów tłuszczowych z ryb i alg morskich, ale ich nie zastępują, dlatego nie mogą być traktowane jako zamienniki w diecie.

Ludzki organizm może przekształcić kwasy omega-3 ALA w ważne kwasy tłuszczowe omega-3 EPA i DHA, ale współczynnik konwersji do EPA i DHA różni się znacznie w zależności od organizmu i zależy od różnych czynników (takich jak wiek, płeć, waga i metabolizm). Współczynnik konwersji wynosi średnio tylko około 5 – 10 procent.

Liczne badania potwierdzają pozytywny wpływ morskich kwasów tłuszczowych omega-3 EPA i DHA na zdrowie. Pozytywny wpływ kwasu omega-3 pochodzenia roślinnego ALA można było dotychczas potwierdzić naukowo tylko w niewielkim stopniu

Roślinne kwasy tłuszczowe omega-3 z oleju lnianego i tym podobnych są zatem dobrym uzupełnieniem morskich kwasów tłuszczowych kwasów omega-3 z ryb i alg morskich, ale niestety nie zastępują ich!

Dobrą alternatywą jest zatem regularne spożywanie wysokiej jakości preparatu Omega-3 z oleju rybnego lub z alg, starannie oczyszczonego ze szkodliwych substancji.

Wpływ Kwasów Omega-3 na choroby układu krążenia

Zwiększona podaż EPA jest związana ze zmniejszeniem czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Istnieją dowody naukowe świadczące, że ok. 4 g/dzień omega-3 skutkuje 9-26% redukcją triglicerydów (TG) u osób z hiperlipidemią, a wysoki stosunek EPA/DHA > 1,5 może skutkować jeszcze większą redukcją TG. Ponadto, DHA ale nie EPA ma tendencję do zwiększenia poziomu LDL i HDL. Natomiast EPA wykazuje właściwości zapobiegające utlenianiu LDL.

Wpływ Kwasów Omega-3 na redukcję stanu zapalnego

EPA wpływa na zmniejszenie produkcji mediatorów prozapalnych z kwasu arachidonowego (omega-6) przy jednoczesnym zwiększaniu produkcji przeciwzapalnych eikozanoidów. Im wyższy stosunek EPA do DHA tym większa redukcja CRP.

Wpływ Kwasów Omega-3 na zmniejszenie ryzyka depresji i wsparcie leczenia depresji

Meta-analizy randomizowanych badań kontrolowanych wykazały, że EPA może być skuteczniejszy niż DHA jako element wspomagania leczenia depresji. Suplementy zawierające powyżej 60 % EPA w zakresie dawek od 200 do 2200 mg EPA powyżej DHA okazały się skuteczniejsze w tym zakresie.

Wpływ Kwasów Omega-3 na rozwój mózgu

DHA stanowi około 90% kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 w mózgu, głównie jako część fosfolipidów błonowych istoty szarej (stanowiąc około 35-40% wszystkich kwasów tłuszczowych w błonach synaptycznych). Badania z udziałem noworodków wykazały, że odpowiednia dostępność DHA ma trwały wpływ na strukturę i funkcję mózgu. Od 2020 roku w krajach Unii Europejskiej jest obowiązek dodawania do mieszanek dla niemowląt DHA. Matka karmiąca powinna przyjmować powyżej 200 mg DHA dziennie, w przypadku małego spożycia ryb nawet 400-600 mg DHA dziennie.

Wpływ Kwasów Omega-3 na poprawę pamięci

Suplementacja DHA, samodzielnie lub w połączeniu z EPA przyczynia się do poprawy pamięci u osób starszych z łagodnymi utratami pamięci. Wiele badań wykazało związek między niższym poziomem kwasów omaga-3 a wyższym ryzykiem pogorszenia funkcji poznawczych. Rola DHA wydaje się mieć większy wpływ na poprawę pamięci w porównaniu z EPA i DPA.

Wpływ Kwasów Omaga-3 na ciążę

Wykazano, że suplementacja kwasów omega-3 zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego i porodu przedwczesnego. U wszystkich kobiet ciężarnych rekomenduje się suplementację powyżej 200 mg DHA dziennie, a w przypadku małego spożycia ryb – można wprowadzić większe dawki. W grupie ryzyka porodu przedwczesnego zaleca się stosowanie dawki 1000 mg DHA na dzień.

Wpływ Kwasów omega-3 na zdrowie oczu

DHA stanowi ponad 90% kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 w siatkówce oka. Podaż kwasów tłuszczowych omega-3 w diecie wydaje się niezbędna dla optymalnego rozwoju wzroku u niemowląt i dzieci. Suplementacja omega-3 może być skutecznym sposobem leczenia zespołu suchego oka.